3.4. Nguồn và biện pháp tiết kiệm trong sản xuất kinh doanh – Chương 3: CƠ SỞ CỦA QUẢN TRỊ LOGISTICS – Giáo trình Quản trị Logistics – GS.TS. Đặng Đình Đào

Khi nhắc đến nguồn tiết kiệm, ta đang đề cập đến các phương hướng để thực hành tiết kiệm, hay nói cách khác, đó là việc xác định các lĩnh vực hoặc khía cạnh cần chú trọng nhằm thực hiện tiết kiệm. Khi nói về biện pháp tiết kiệm, chính là đang nói đến những phương thức để thực hiện tiết kiệm, tức là làm thế nào để đạt được mục tiêu tiết kiệm.
Mỗi nguồn tiết kiệm đều có nhiều biện pháp tương ứng. Thông thường, người ta chia thành các khâu như sản xuất, lưu thông, và tiêu dùng. Trong mỗi khâu, các nguồn và biện pháp tiết kiệm thích hợp sẽ được xác định và triển khai.
Tiết kiệm cần được thực hiện trong mọi khâu của nền kinh tế quốc dân, nhưng trong đó, sản xuất là khâu quan trọng nhất. Điều này là do sản xuất liên quan trực tiếp đến việc tiêu thụ các yếu tố quan trọng như nguyên vật liệu, máy móc thiết bị, và cả thời gian lao động của con người.
Biện pháp quan trọng nhất để thực hiện tiết kiệm chính là ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến. Chỉ khi áp dụng các biện pháp này, ta mới có thể nâng cao chất lượng sản phẩm và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong sản xuất.
Các nguồn tiết kiệm bao gồm tiết kiệm về kỹ thuật, công nghệ sản xuất, tiết kiệm về tổ chức quản lý kinh doanh, và tiết kiệm từ người lao động trực tiếp sử dụng nguyên nhiên vật liệu.

📌Về kỹ thuật công nghệ sản xuất có thể áp dụng các biện pháp sau:

🌟 Giảm trọng lượng tịnh của sản phẩm:
Trọng lượng tuyệt đối của sản phẩm là khối lượng chính xác của nó, thường tính bằng kg, tạ, tấn,… Trọng lượng tương đối là tỷ lệ giữa trọng lượng tuyệt đối với một đơn vị công suất (hoặc công dụng chính của sản phẩm). Dựa trên công dụng của sản phẩm, cần cải tiến thiết kế và sử dụng các loại vật liệu thay thế có độ bền cao hơn để giảm trọng lượng tương đối. Nhờ đó, với cùng một lượng nguyên vật liệu như trước, có thể sản xuất được nhiều sản phẩm hơn.
♻️ Giảm bớt phế liệu, phế phẩm và các tổn thất trong quá trình sản xuất:
Phế liệu là các phần phát sinh trong quá trình sản xuất. Có hai loại: phế liệu có thể tái sử dụng và phế liệu không thể tái sử dụng. Để giảm thiểu phế liệu, cần cải tiến công cụ lao động, đặc biệt là công cụ chuyên dụng, cải tiến quy trình công nghệ và tận dụng tối đa phế liệu có thể tái sử dụng. Phế phẩm là những sản phẩm không đạt tiêu chuẩn chất lượng. Tỷ lệ phế phẩm phụ thuộc vào quy trình công nghệ, chất lượng nguyên vật liệu, công cụ sản xuất, tay nghề công nhân và các yếu tố như điều kiện làm việc và môi trường sản xuất.
🚀 Cải tiến quy trình công nghệ và tổ chức sản xuất:
Tổ chức sản xuất hợp lý góp phần giảm tổn thất trong quá trình sản xuất, từ khâu thiết kế đến giai đoạn hoàn thiện sản phẩm. Mỗi loại sản phẩm có mức độ tổn thất khác nhau, nên cần chú trọng vào các khâu có tổn thất cao để giảm lượng nguyên vật liệu sử dụng cho mỗi đơn vị sản phẩm.
🛠️ Sử dụng tổng hợp các loại nguyên vật liệu:
Trong mỗi sản phẩm, các bộ phận có yêu cầu kỹ thuật khác nhau. Vì vậy, cần kết hợp sử dụng nhiều loại vật liệu để vừa đảm bảo chất lượng, tính năng của sản phẩm, vừa tiết kiệm nguyên liệu quý hiếm hoặc đắt tiền. Việc này đòi hỏi đa dạng hóa sản phẩm và tận dụng phế liệu từ quá trình sản xuất sản phẩm chính để tạo ra sản phẩm phụ khác.
💡 Sử dụng các loại nguyên liệu thay thế và vật liệu thứ cấp:
Thay thế nguyên liệu đắt tiền bằng các loại nguyên liệu giá rẻ hơn, nhưng cần chú ý tăng cường chất lượng để đảm bảo kỹ thuật và giảm chi phí lâu dài.
🔄 Tái sử dụng nguyên vật liệu:
Nhiều loại nguyên liệu như đồng, nhôm, thép, dầu nhờn có thể được thu hồi và tái sử dụng sau khi sử dụng ban đầu. Đây là biện pháp kinh tế, giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên vốn đang dần cạn kiệt.
🎯 Nâng cao chất lượng nguyên vật liệu và sản phẩm:
Nguyên vật liệu chất lượng cao sẽ mang lại sản phẩm có chất lượng tốt. Việc nâng cao chất lượng nguyên liệu trước và trong quá trình sử dụng không chỉ giúp sản phẩm dễ tiêu thụ hơn, mà còn tiết kiệm nguồn tài nguyên. Trong một số trường hợp, cần tối ưu hóa việc sử dụng các thành phần có ích trong nguyên vật liệu để tối đa hóa hiệu quả sử dụng.

📌 Về tổ chức quản lý kinh doanh:

Nếu các biện pháp về kỹ thuật công nghệ có tác dụng trực tiếp trong việc tiết kiệm nguyên vật liệu về số lượng, chất lượng và chủng loại, thì các biện pháp tổ chức quản lý kinh doanh chỉ đóng vai trò tạo điều kiện và tiền đề cần thiết để các biện pháp kỹ thuật được thực hiện hiệu quả trong doanh nghiệp, cũng như giúp tránh lãng phí trong quá trình sản xuất. Các biện pháp cụ thể bao gồm:
🔄 Đảm bảo cung ứng nguyên nhiên vật liệu: Cung cấp đầy đủ về số lượng, chất lượng, chủng loại nguyên nhiên vật liệu, kịp thời và đồng bộ để sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh. Nếu không đảm bảo các yêu cầu này, sẽ gây lãng phí nguyên liệu, thời gian sử dụng thiết bị, sức lao động và có thể dẫn đến ngừng sản xuất.
📏 Sử dụng nguyên nhiên vật liệu theo định mức: Đây là phương pháp sử dụng khoa học. Do đó, đối với những loại nguyên vật liệu chính, cần xây dựng định mức và sử dụng theo đúng định mức đã đề ra.
📦 Dự trữ nguyên nhiên vật liệu theo định mức: Đảm bảo dự trữ để sử dụng liên tục và ổn định. Đối với các nguyên liệu có nguồn cung khó khăn, cần có các hình thức dự trữ như dự trữ thường xuyên, dự trữ chuẩn bị và dự trữ bảo hiểm. Với những nguyên vật liệu theo mùa vụ, cần có dự trữ phù hợp.
♻️ Thu hồi và tận dụng phế liệu: Tổ chức thu hồi, tận dụng tất cả các loại phế liệu, phế phẩm và phế thải trong quá trình sản xuất nhằm giảm thiểu lãng phí.
🚫 Phòng ngừa tiêu cực và thất thoát: Ngăn chặn và kiên quyết xử lý mọi hành vi tiêu cực gây thất thoát nguyên vật liệu, nhiên liệu và sản phẩm dưới bất kỳ hình thức nào.
🏭 Bảo quản nguyên nhiên vật liệu và sản phẩm: Đảm bảo lưu kho tốt các loại nguyên nhiên vật liệu, hóa chất và sản phẩm để giảm hao hụt và biến chất. Đồng thời, tích cực phòng chống cháy nổ, mưa bão, lũ lụt nhằm tránh tổn thất.
✅ Sử dụng đúng quy trình: Sử dụng nguyên liệu đúng yêu cầu, đúng định mức, đúng quy trình công nghệ và đối tượng sản xuất.
📊 Hạch toán và kiểm tra: Tổ chức hạch toán, kiểm tra, phân tích và đánh giá hiệu quả sử dụng nguyên nhiên vật liệu trong doanh nghiệp để tối ưu hóa nguồn lực.
Cách sắp xếp này giúp đảm bảo hiệu quả quản lý nguyên vật liệu, góp phần nâng cao năng suất và tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp.

📌 Về yếu tố con người trong việc sử dụng nguyên nhiên vật liệu:

Người công nhân là người trực tiếp sử dụng nguyên nhiên vật liệu trong quá trình sản xuất. Họ hiểu rõ giá trị và công dụng của từng loại vật liệu. Do đó, cần áp dụng các biện pháp sau:
💡 Tăng cường giáo dục về ý thức tiết kiệm, cũng như lợi ích của việc tiết kiệm đối với doanh nghiệp và từng cá nhân.
⚙️ Nâng cao trình độ kỹ thuật – công nghệ và tay nghề của công nhân.
🎯 Thực hiện các biện pháp khuyến khích vật chất và tinh thần phù hợp, kịp thời để thúc đẩy ý thức tiết kiệm.
📋 Xây dựng chế độ giao nhận, quản lý trách nhiệm vật chất, cùng các quy định rõ ràng về quản lý máy móc, thiết bị và nguyên nhiên vật liệu trong doanh nghiệp. Đồng thời, giao trách nhiệm cụ thể đến từng công nhân để nâng cao ý thức trách nhiệm và tinh thần tuân thủ kỷ luật lao động, sử dụng hiệu quả các yếu tố vật chất.
Việc tiết kiệm các yếu tố vật chất trong sản xuất kinh doanh không chỉ áp dụng trong quá trình sản xuất, mà còn trong cả quá trình lưu thông sản phẩm từ nơi sản xuất đến nơi tiêu dùng. Ở khâu kinh doanh, cần đặc biệt chú trọng đến việc bảo quản hàng hóa trong kho, giao nhận, vận chuyển, bốc xếp và đóng gói sản phẩm. Tích cực phòng chống các nguy cơ như hỏa hoạn, bão lụt, trộm cắp và mất mát sản phẩm.

Mỗi ngày một câu truyền cảm hứng:
Hãy học cách chấp nhận những gì bạn không thể kiểm soát và tập trung vào những gì bạn có thể thay đổi.
Bạn phân tích các tình huống một cách thái quá. Điều này chỉ làm tăng sự căng thẳng và lo lắng.