1.5. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG QUÁ TRÌNH GIAO TIẾP – 1.5.2. Các yếu tố văn hóa & 1.5.3. Các yếu tố xã hội – Chương 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP – Kỹ Năng Giao Tiếp Kinh Doanh – TS Nguyễn Văn Hùng

1.5.2. Các yếu tố văn hóa

🌟 Khái niệm văn hóa
🌍 Văn hóa thường được hiểu là hệ thống các giá trị, niềm tin, truyền thống, và chuẩn mực hành vi. Nó được hình thành và phát triển qua nhiều thế hệ và truyền từ đời này sang đời khác.
📚 Văn hóa không chỉ hấp thụ từ môi trường gia đình mà còn qua giáo dục, tôn giáo, công việc, và giao tiếp xã hội. Điều này khiến văn hóa trở thành yếu tố quan trọng quyết định nhu cầu và hành vi của con người trong cuộc sống.

🌟 Nền văn hóa
🌱 Nền văn hóa được coi là nguyên nhân gốc rễ, sâu xa nhất quyết định đến các nhu cầu và hành vi của con người.
👨‍👩‍👧‍👦 Mỗi người sinh ra và lớn lên đều tiếp thu những nét giá trị cơ bản và hành vi đặc trưng từ gia đình. Đây là nền tảng đầu tiên hình thành nhân cách và lối sống.
🇻🇳 Người Việt Nam có những đặc trưng văn hóa riêng, bao gồm sự hiếu khách, trọng tình cảm, tôn trọng danh dự, tế nhị, ý tứ, và hòa thuận. Các yếu tố này ảnh hưởng mạnh mẽ đến cách thức ứng xử của người Việt trong xã hội.

🌟 Nhánh văn hóa
🏘️ Nhánh văn hóa là các bộ phận nhỏ hơn tồn tại trong một nền văn hóa lớn. Trong các cộng đồng rộng lớn, những nhóm người cùng sắc tộc như Ailen, Ý, Ba Lan sẽ tạo nên những nhánh văn hóa riêng biệt.
🛐 Nhánh văn hóa tôn giáo cũng là một yếu tố quan trọng, với các tôn giáo khác nhau như Thiên chúa giáo, Hồi giáo, Hindu. Các nhánh văn hóa này có cách thức giao tiếp và ứng xử không giống nhau trong các tình huống xã hội.
🙏 Ví dụ: Người Ấn Độ có cách chào đặc biệt: chắp tay trước ngực hoặc ngang trán để biểu hiện sự tôn kính trong giao tiếp, một đặc trưng tiêu biểu của văn hóa Ấn Độ.

🧭 Văn hóa không chỉ là hệ thống các giá trị và niềm tin, mà còn là yếu tố quyết định đến hành vi và cách con người sống. Từ nền tảng gia đình đến những nhánh văn hóa nhỏ hơn, văn hóa định hình cách con người ứng xử và tương tác với nhau trong xã hội.

1.5.3. Các yếu tố xã hội

ê🌱 Mối quan hệ giữa yếu tố sinh học và xã hội
🤝 Hành vi giao tiếp của con người không chỉ chịu ảnh hưởng từ yếu tố sinh học mà còn được quy định bởi yếu tố xã hội. Các yếu tố này bao gồm gia đình, nhóm xã hội, địa vị xã hội và các chuẩn mực hành vi. Chúng tương tác với nhau, tạo nên cách con người cư xử trong xã hội.

🏠 Yếu tố gia đình
👨‍👩‍👧‍👦 Gia đình là nền tảng quan trọng nhất trong việc phát triển nhân cách và hành vi của mỗi người. Đây không chỉ là nơi đáp ứng nhu cầu cá nhân mà còn là nơi giáo dục và nuôi dưỡng sự phát triển về cả thể chất lẫn tinh thần.
🎓 Giáo dục và nuôi dưỡng là hai yếu tố chính quyết định sự hình thành tài năng và tính cách. Gia đình là nguồn giáo dục sát sao nhất, sau đó đến xã hội và cộng đồng.
💑 Trong gia đình, không chỉ có quan hệ giữa cha mẹ và con cái mà còn có quan hệ vợ chồng, ông bà và cháu, anh chị và các em. Những mối quan hệ này giúp củng cố đời sống tinh thần và tăng sự gắn bó giữa các thành viên.
🌟 Gia đình là nơi diễn ra quá trình xã hội hóa ban đầu, giúp hình thành phẩm chất và nhân cách của mỗi cá nhân. Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” thể hiện sự ảnh hưởng mạnh mẽ của môi trường gia đình đối với sự phát triển của trẻ.

👥 Các nhóm xã hội
🔗 Nhóm xã hội là tập hợp các cá nhân có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến thái độ và hành vi của mỗi người. Có hai loại nhóm chính:
👫 Nhóm nhỏ: Gồm các cá nhân tương tác thường xuyên, ví dụ như gia đình, bạn bè, đồng nghiệp.
🧑‍🤝‍🧑 Nhóm tham chiếu: Là nhóm mà cá nhân không phải là thành viên nhưng vẫn chấp nhận và tuân theo các chuẩn mực hành vi của nhóm đó. Ví dụ, người lớn tuổi ăn mặc theo phong cách của giới trẻ.

🏅 Vai trò và vị trí xã hội
🧑‍💼 Vai trò là tập hợp các quyền lợi, nghĩa vụ và các chuẩn mực hành vi mà xã hội mong đợi từ người giữ vai trò đó. Ví dụ: vai trò giám đốc, trưởng phòng, hay người mẹ.
🪜 Vị trí xã hội thể hiện chỗ đứng của mỗi cá nhân trong thang bậc xã hội, cho biết họ là ai và đảm nhiệm những gì. Ví dụ: người cha, người mẹ, giám đốc.
🎯 Kỳ vọng xã hội là những yêu cầu, mong đợi mà xã hội đặt ra với từng vị trí và vai trò. Ví dụ: với vai trò người vợ, xã hội mong đợi sự chung thủy và đảm đang.

⚖️ Hệ giá trị và chuẩn mực hành vi
🏆 Giá trị là những điều mà xã hội cho là đúng, đẹp, cần phải làm. Đây là cơ sở để mọi người đánh giá và điều chỉnh hành vi của mình trong xã hội.
📜 Chuẩn mực hành vi là các quy tắc ứng xử mà xã hội đặt ra để điều chỉnh cách con người sống và giao tiếp. Mỗi nhóm nhỏ trong xã hội đều có nội quy, quy định riêng, giúp điều chỉnh hành vi của các thành viên trong nhóm.
🌐 Chuẩn mực của nhóm là hệ thống các quy tắc, yêu cầu mà cộng đồng đặt ra cho từng cá nhân. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hành vi giao tiếp của các thành viên.

🎤 Tổng kết về hành vi giao tiếp xã hội
🌍 Hành vi giao tiếp của con người phụ thuộc vào nhiều yếu tố như gia đình, nhóm xã hội, địa vị xã hội và các chuẩn mực xã hội. Bên cạnh đó, các yếu tố cá nhân như lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp, hoàn cảnh kinh tế và lối sống cũng ảnh hưởng đến cách mà mỗi người tương tác trong xã hội.
🌈 Các yếu tố xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành hành vi giao tiếp của con người. Gia đình là nền tảng, nhóm xã hội tạo ảnh hưởng trực tiếp, địa vị xã hội định hình vai trò, và các chuẩn mực hành vi điều chỉnh cách cư xử của mỗi cá nhân trong xã hội.

Mỗi ngày một câu truyền cảm hứng:
“Khi chúng ta trồng cây và cây không phát triển tốt, thay vì trách móc cái cây, chúng ta tìm hiểu lý do: cây có thiếu nước không, có đủ phân bón hay ánh sáng mặt trời không.
Thế nhưng, khi xảy ra mâu thuẫn với bạn bè hoặc gia đình, chúng ta lại thường đổ lỗi cho họ. Nếu chúng ta biết cách chăm sóc, quan tâm họ đúng cách, họ cũng sẽ “phát triển tốt” như cây cối. Việc đổ lỗi hay tranh cãi thực sự không có ý nghĩa. Đó là kinh nghiệm cá nhân của tôi.
Thay vì đổ lỗi và tranh cãi, hãy tập trung vào việc thấu hiểu. Khi chúng ta hiểu rõ vấn đề và thể hiện sự thấu hiểu đó, tình yêu thương sẽ tự nhiên xuất hiện và giúp giải quyết mọi khó khăn”. – Thiền sư Thích Nhất Hạnh-