2.4. BẢY BƯỚC HÌNH THÀNH MỘT THÓI QUEN MỚI (Part III) – Chương 2: CÁC KỸ NĂNG GIAO TIẾP – Kỹ Năng Giao Tiếp Kinh Doanh – TS Nguyễn Văn Hùng

🧠 Nguyên lý hình thành thói quen của người tiêu dùng:
Thói quen hình thành qua ba yếu tố chính: kích thích, hành động, và phần thưởng. Theo các nhà khoa học tại MIT, khi hành vi được lặp lại nhiều lần với sự kích thích và phần thưởng, nó sẽ dần trở thành thói quen tự nhiên mà không cần suy nghĩ nhiều.

📘 Sức mạnh của phần thưởng trong thói quen:
Trong cuốn “Power of Habit” của Charles Duhigg, tác giả giải thích rằng hành động lặp lại dựa trên động lực mong muốn nhận được phần thưởng. Điều này cũng chính là nguyên lý hoạt động của Facebook và các mạng xã hội khác. Khi người dùng chia sẻ một thành tích hoặc khoảnh khắc đáng nhớ như điểm TOEIC cao hay bức ảnh với Messi, họ mong nhận được sự tán thưởng, điều này trở thành phần thưởng và khiến họ tiếp tục lặp lại hành động.

📱 Nghiện mạng xã hội – Kết quả của hành vi lặp lại:
Facebook và các mạng xã hội hoạt động dựa trên nguyên lý kích thích và phần thưởng, khiến người dùng quay lại liên tục. Mỗi lần nhận được lượt like hay bình luận, người dùng cảm thấy được tán thưởng, tạo ra chu kỳ hành động – phần thưởng, dẫn đến việc nghiện mạng xã hội.

🔄 Sức hút của thói quen – Đầu tư thời gian và công sức:
Theo Nir Eyal trong cuốn “Hook: How to Build Habit Forming Products”, việc người dùng lặp lại hành động còn phụ thuộc vào thời gian, công sức, và tiền bạc họ đã đầu tư vào một sản phẩm. Ví dụ, người dùng iPhone đã quen với hệ sinh thái của iPhone nên sẽ không muốn chuyển sang Android, bởi việc này đòi hỏi họ phải thay đổi nhiều thói quen đã có.

🛍️ Ứng dụng trong kinh doanh – Tạo thói quen tiêu dùng:
Để thay đổi thói quen của người tiêu dùng, các công ty cần lựa chọn kích thích, mô tả rõ phần thưởng mà người dùng nhận được và đơn giản hóa hành động. Các ví dụ về kem đánh răng Pepsodent, chất tẩy Febreze của P&G và Flappy Bird của Nguyễn Hà Đông minh họa rõ ràng cho nguyên lý này.

Những câu chuyện tạo thói quen tiêu dùng:

🦷 Kem đánh răng Pepsodent:
Claude C. Hopkins đã thành công khi đưa Pepsodent trở thành sản phẩm phổ biến nhờ chiến lược kích thích – hành động – phần thưởng. Kích thích ở đây là lớp màng mỏng trên răng, phần thưởng là cảm giác sạch sẽ và hương vị bạc hà. Chính vị bạc hà tạo cảm giác rõ ràng, khiến người dùng muốn lặp lại hành động đánh răng.

🐾 Chất tẩy Febreze của P&G:
Ban đầu, P&G thất bại khi chọn kích thích là mùi hôi thú cưng và phần thưởng là không còn mùi hôi. Sau đó, họ thay đổi chiến lược, chọn kích thích là đồ đạc được dọn dẹp ngăn nắp và phần thưởng là căn nhà thơm sạch tuyệt đối, giúp doanh số Febreze tăng vọt.

🎮 Flappy Bird:
Flappy Bird thành công vì công thức kích thích – phần thưởng: người chơi muốn vượt qua điểm số thấp để đạt điểm cao hơn. Tuy nhiên, khi người chơi đạt được điểm số cao hoặc không thấy trò chơi dễ dàng nữa, họ mất dần hứng thú và ngừng chơi.

Ứng dụng thực tế trong sản phẩm và dịch vụ:

🏃‍♂️ Máy tập chạy:
Một máy chạy sẽ bán chạy hơn nếu có các bảng hiển thị lượng calo tiêu hao, thời gian chạy, quãng đường đi, vì những con số này cho người dùng cảm giác họ đang đạt được kết quả – một phần thưởng rõ ràng.

👍 Nút “like” của Facebook:
Facebook trở thành thói quen vì nút like mang đến phần thưởng thay đổi theo mỗi lần đăng trạng thái. Mỗi lượt like, nhiều hay ít, đều khiến người dùng muốn quay lại và tiếp tục chia sẻ.

📦 Mua hàng online:
Người mua hàng online sẽ có thói quen đặt hàng nếu họ nhận được hàng nhanh chóng. Phần thưởng của việc giao hàng nhanh chính là yếu tố quan trọng để giữ chân khách hàng.

📰 Trang báo điện tử:
Một trang báo điện tử thu hút nhiều độc giả nếu họ cập nhật tin tức liên tục thay vì đăng tất cả bài viết cùng một lúc. Mỗi lần người đọc thấy một bài viết mới, đó chính là phần thưởng khiến họ quay lại trang báo nhiều lần trong ngày.

Mỗi ngày một câu nói truyền cảm hứng:
“Future tripping, hay còn gọi là bất ổn về tương lai, là một dạng “overthinking” tập trung quá mức vào những sự kiện chưa xảy ra, thường liên quan đến sự lo lắng về những gì có thể xảy ra trong tương lai. Những người gặp phải tình trạng này thường cảm thấy bất an, lo lắng về khả năng thất bại, và sợ hãi trước những điều chưa biết. Thay vì sống trong hiện tại, họ bị mắc kẹt trong những dự đoán tiêu cực về tương lai, khiến tâm trí bị căng thẳng, khó đưa ra quyết định và làm giảm khả năng đối mặt với những thách thức thực tế trước mắt.”