3.2.4. Kỹ năng giao tiếp bằng lời nói (Part I) – 3.2. Kỹ Năng Sử Dụng Ngôn Ngữ Nói – Chương 3: KỸ NĂNG SỬ DỤNG NGÔN NGỮ – Kỹ Năng Giao Tiếp Kinh Doanh – TS Nguyễn Văn Hùng

🗣 Kết hợp ngôn ngữ cơ thể và lời nói
Trong giao tiếp, ngôn ngữ cơ thể và lời nói cần được kết hợp một cách hài hòa để tạo ra sự trung thực và đồng nhất trong thông điệp. Nếu ngôn ngữ cơ thể không phù hợp với lời nói, người nghe có thể cảm nhận rằng bạn không chân thành hoặc thông điệp không rõ ràng. Chính vì vậy, sự kết hợp đúng sẽ giúp lời nói có tác động mạnh mẽ hơn và làm người nghe dễ dàng hiểu được ý định của người nói.
🌍 Ngôn ngữ nói là công cụ giao tiếp mạnh mẽ: Lời nói không chỉ giúp truyền tải thông tin mà còn giúp tạo nên ảnh hưởng trực tiếp đến cảm xúc, suy nghĩ và hành động của người nghe.

🎯 Giao tiếp cần ngắn gọn và súc tích
Một nguyên tắc quan trọng trong kỹ năng giao tiếp là nói ngắn gọn và xúc tích. Việc này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn làm tăng tính hiệu quả của lời nói.
💬 Tục ngữ Việt Nam có câu: “Ăn bớt bát, nói bớt lời”. Điều này có nghĩa là nói ít nhưng ý nghĩa, tránh nói nhiều nhưng không hiệu quả. Khi giao tiếp, nói quá nhiều có thể làm cho người nghe mất tập trung hoặc khó tiếp thu thông tin quan trọng.
⚠️ Hậu quả của việc nói nhiều: Những người nói quá nhiều thường dễ bộc lộ sai sót hoặc gây ra những hiểu lầm không mong muốn. Câu tục ngữ “Năng nói hay lầm” cũng ám chỉ rằng việc nói nhiều không đồng nghĩa với thông minh, mà ngược lại có thể làm mất đi giá trị của lời nói.
📖 Tục ngữ Nga có câu: “Nói ít đi thì sẽ thông minh hơn”. Người nói ít, nói đúng trọng điểm sẽ được tôn trọng hơn và tạo ấn tượng rằng họ nắm vững thông tin.

🧠 Lời nói phản ánh phong cách cá nhân
Phong cách của một người có thể được nhận biết qua cách họ sử dụng lời nói.
🎭 Buffon, nhà văn và nhà lý luận Pháp, từng nói: “Phong cách là chính con người”. Điều này có nghĩa là lời nói không chỉ thể hiện thông tin mà còn thể hiện con người, tính cách, và tâm hồn của người nói.
💡 Tục ngữ Việt Nam cũng nói lên điều tương tự:
“Chim khôn kêu tiếng rảnh rang/Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe”.
Những người lịch sự, có học thức thường thể hiện qua cách họ nói chuyện nhẹ nhàng, điềm tĩnh, trong khi những người thô lỗ thường dùng lời lẽ cộc cằn và không tế nhị.
🌍 Các yếu tố ảnh hưởng đến phong cách lời nói: Tính cách, thói quen, nghề nghiệp, môi trường sống đều tác động đến phong cách giao tiếp của mỗi người. Từ lời nói, chúng ta có thể nhận diện được người nói thuộc kiểu người nào: hiền lành hay dữ dằn, thông minh hay thiếu hiểu biết, nhân ái hay độc ác.

📊 Lời nói và vị thế xã hội
Khi giao tiếp, mỗi người đều có một vị thế xã hội nhất định được quy định bởi mối quan hệ gia đình và xã hội.
🎯 Vai trò trong giao tiếp: Ở những mối quan hệ không bằng vai, lời nói của người ở vai trên sẽ có “sức nặng” hơn và thường được lắng nghe nhiều hơn. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là họ có quyền nói bừa hoặc thể hiện quyền lực một cách tùy tiện.
📖 Tục ngữ Việt Nam phản ánh sự bất công trong xã hội qua những câu nói:
“Tay mang túi bạc kè kè, nói quấy nói quá người nghe ầm ầm” – ám chỉ rằng người có tiền, dù nói gì cũng dễ được chấp nhận.
“Miệng nhà quan có gang có thép” – nghĩa là lời nói của người có quyền thế luôn được xem trọng, trong khi người dân thấp cổ bé họng thì bị xem nhẹ.
“Trong lưng chẳng có một đồng, lời nói như rồng cũng chẳng thèm nghe”: Điều này dễ hiểu vì đó là logic của những người nông dân nghèo khổ ngày xưa. Thân phận của họ như “con ong, cái kiến,” nên lời nói của họ thường bị coi nhẹ, không khác gì vỏ trấu, rơm khô.
⚖️ Bài học về vị thế và lời nói: Dù có vị thế cao, người ở vai trên cũng nên nói lời cẩn trọng và đúng mực, tránh làm tổn thương người dưới quyền hoặc lạm dụng quyền lực.

🗣 Phản bác ý kiến vô lý một cách khéo léo
Trong giao tiếp, đôi khi chúng ta phải đối diện với những ý kiến vô lý. Điều quan trọng là bạn biết cách phản bác khéo léo mà vẫn giữ được sự tôn trọng đối phương.
💡 Cách xử lý: Hãy thừa nhận ý kiến của người nói trước, sau đó nhẹ nhàng chỉ ra điểm vô lý hoặc những yếu tố không thể thực hiện. Điều này giúp người đối diện dễ tiếp thu hơn mà không cảm thấy bị xúc phạm.
📖 Chỉ ra hậu quả: Nếu ý kiến đó thực sự nguy hiểm hoặc không khả thi, hãy cảnh tỉnh người đưa ra ý kiến bằng cách chỉ ra những rủi ro hoặc hậu quả tiêu cực có thể xảy ra nếu họ tiếp tục giữ nguyên quan điểm.

🎭 Sử dụng hài hước để làm dịu không khí
Hài hước là một công cụ tuyệt vời giúp làm dịu các tình huống căng thẳng và xung đột trong giao tiếp.
🎉 Laphôngten đã nói: “Khi bạn nổi cáu, hãy đùa lại một câu”. Sự hài hước có thể giải tỏa áp lực, làm giảm căng thẳng và giúp cuộc trò chuyện diễn ra suôn sẻ hơn.
🔑 Hài hước như chiếc “van an toàn”: Khi được sử dụng đúng lúc, hài hước giúp giải tỏa xung đột, đồng thời là chìa khóa để mở lòng đối phương. Một câu chuyện hài hước hoặc lời đối đáp thông minh sẽ làm bầu không khí vui vẻ và dễ chịu hơn.
🎬 Cách kể chuyện hài hước hiệu quả: Bắt đầu câu chuyện với ngữ điệu bình thường, sau đó dần thêm các yếu tố tạo nghi vấn và kết thúc bằng một chi tiết bất ngờ để tăng tính hài hước. Điều này sẽ giúp câu chuyện của bạn thu hút hơn và làm người nghe cảm thấy dễ chịu.
⚠️ Lưu ý: Tuy nhiên, không nên lạm dụng hài hước trong mọi hoàn cảnh. Một số tình huống nghiêm túc đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng trước khi sử dụng yếu tố hài hước để tránh gây hiểu nhầm hoặc phản tác dụng.

💡 Kỹ năng giao tiếp bằng lời nói là sự kết hợp của nhiều yếu tố quan trọng như sự ngắn gọn, phong cách cá nhân, vị thế xã hội, phản bác khéo léo, và sử dụng hài hước đúng lúc. Khi bạn hiểu và vận dụng tốt những nguyên tắc này, giao tiếp của bạn sẽ trở nên hiệu quả hơn, tạo được sự tin tưởng và thiện cảm từ người khác.