Container hóa là một trong những bước đột phá quan trọng nhất trong lĩnh vực vận tải và logistics, mang lại sự thay đổi toàn diện trong cách thức vận chuyển hàng hóa trên phạm vi toàn cầu. Từ những ý tưởng sơ khai vào thế kỷ 18 đến sự phát triển mạnh mẽ trong thế kỷ 21, lịch sử của container là câu chuyện về sự sáng tạo, chuẩn hóa và tác động sâu rộng tới kinh tế, xã hội và toàn cầu hóa.

Trong thương mại và logistics toàn cầu, container đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển hàng hóa một cách an toàn và hiệu quả. Container đa phương thức, thường được gọi là container vận chuyển, được thiết kế và chế tạo để vận chuyển hàng hóa tổng hợp trên biển (trên boong hoặc dưới hầm tàu) và trên đất liền (đường bộ hoặc đường sắt). Container này phải phù hợp với các điều kiện môi trường mà các phương thức vận tải đó đặt ra. Việc lựa chọn đúng loại container là rất quan trọng để tối ưu hóa không gian sử dụng, bảo vệ hàng hóa và giảm thiểu chi phí.

TEU (Đơn vị tương đương 20 feet)
Container hàng khô bằng thép loại 20 feet là một loại container đa phương thức có kích thước tiêu chuẩn, được chế tạo để phù hợp cho việc vận chuyển bằng đường biển, đường bộ và đường sắt mà không bị biến dạng vĩnh viễn. Dung tích của container thường được biểu thị bằng đơn vị tương đương 20 feet (TEU).

FEU (Đơn vị tương đương 40 feet)
Container hàng khô bằng thép loại 40 feet cũng được xem là một loại container đa phương thức tiêu chuẩn, có chiều rộng bằng với container 20 feet nhưng chiều dài gấp đôi. Dung tích của container thường được biểu thị bằng đơn vị tương đương 40 feet (FEU), được coi là tương đương với hai TEU.

⏩ Giai đoạn tiền Container và khởi nguồn ban đầu (Trước thế kỷ 20)

Trước khi container hiện đại ra đời, hàng hóa được vận chuyển chủ yếu dưới dạng kiện rời, đóng trong thùng gỗ, bao tải hoặc các dạng đóng gói đơn giản khác. Việc bốc dỡ hàng hóa hoàn toàn thủ công hoặc bằng các thiết bị cơ bản, gây mất nhiều thời gian, công sức và làm gia tăng rủi ro hư hỏng, thất thoát.
▶️ Những ý tưởng sơ khai về thùng chứa
🔅 Năm 1766: Kỹ sư James Brindley thiết kế tàu “Starvationer”, sử dụng 10 thùng gỗ để vận chuyển than từ Worsley Delph đến Manchester qua kênh đào Bridgewater. Đây là dấu mốc đầu tiên cho việc sử dụng thùng chứa trong vận tải hàng hóa.
🔅 Năm 1795: Benjamin Outram mở tuyến đường Little Eaton Gangway, sử dụng các toa xe chở than có thể chuyển từ xe ngựa sang xà lan trên kênh Derby.
▶️ Thế kỷ 19 – Đầu thế kỷ 20: Thùng chứa trong vận tải đường sắt
🔅 Năm 1830: Đường sắt Liverpool – Manchester (Anh) bắt đầu sử dụng các hộp gỗ hình chữ nhật để vận chuyển than, sau đó được cẩu lên xe ngựa để tiếp tục hành trình.
🔅 Năm 1840: Các thùng chứa bằng sắt bắt đầu xuất hiện, tăng độ bền và khả năng chịu lực.
🔅 Đầu thế kỷ 20, các thùng chứa kín ra đời, giúp việc di chuyển hàng hóa giữa các phương tiện như đường bộ và đường sắt trở nên thuận tiện hơn. Tuy nhiên, các thùng chứa này vẫn chưa có kích thước chuẩn hóa và thiếu khả năng xếp chồng.

⏩ Giai đoạn chuẩn hóa và ứng dụng trong quân đội (1930 – 1950)

▶️ Bước đầu trong việc tiêu chuẩn hóa container
🔅 Năm 1933: Cục Container Quốc tế (B.I.C.) thành lập tại châu Âu, đưa ra tiêu chuẩn đầu tiên cho container. Tuy nhiên, các tiêu chuẩn này chủ yếu áp dụng cho vận tải đường sắt tại châu Âu, chưa mở rộng ra phạm vi toàn cầu.
▶️ Sự ra đời của hệ thống CONEX trong quân đội
🔅 Năm 1948: Trong Thế chiến II, quân đội Hoa Kỳ phát triển hệ thống “Transporter”, một loại container thép gợn sóng, có khả năng chở tới 9.000 pound (khoảng 4 tấn) hàng hóa. Đây là bước tiến lớn trong việc đảm bảo tính an toàn và hiệu quả trong vận chuyển hàng hóa quân sự.
🔅 Năm 1952: Hệ thống “Transporter” được cải tiến thành hệ thống Container Express (CONEX), phục vụ cho hậu cần quân đội trên quy mô toàn cầu.

⏩ Sự ra đời của Container hiện đại và cuộc cách mạng của Malcom McLean (1950 – 1970)

▶️ Sáng kiến của Malcom McLean
🔅 Năm 1955: Malcom McLean, một doanh nhân người Mỹ, cùng kỹ sư Keith Tantlinger thiết kế container hiện đại với kích thước 8 feet chiều rộng, 8 feet chiều cao và 10 feet chiều dài (sau này được chuẩn hóa thành 20 và 40 feet). Thiết kế này tích hợp khóa xoắn (twist-lock) ở mỗi góc, giúp container có thể xếp chồng và cố định an toàn.
▶️ Chuyến hàng container đầu tiên
🔅 Ngày 26/4/1956: Con tàu SS Ideal-X chở 58 container từ Newark, New Jersey đến Houston, Texas, đánh dấu chuyến vận tải container liên phương thức (intermodal) đầu tiên trong lịch sử.
▶️ Chuẩn hóa quốc tế
🔅 Năm 1961: Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành tiêu chuẩn đầu tiên cho container, quy định kích thước tiêu chuẩn 20 feet (TEU) và 40 feet (FEU).
🔅 Năm 1966: Các tuyến vận tải container quốc tế chính thức được mở rộng, kết nối Mỹ với các cảng lớn ở châu Âu và châu Á.

⏩ Mở rộng quy mô container hóa (1970 – 1980)

Trong thập niên 1970 – 1980, container hóa bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ với những tác động đáng kể đến ngành vận tải và logistics toàn cầu. Sự bùng nổ này thể hiện rõ nhất qua việc mở rộng các cảng biển, phát triển tàu container chuyên dụng và mở rộng mạng lưới vận tải liên lục địa.
▶️ Phát triển hệ thống cảng biển chuyên dụng
Trong giai đoạn này, các cảng lớn trên thế giới như Rotterdam (Hà Lan), Long Beach (Mỹ), Singapore và Hong Kong được đầu tư mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu vận chuyển container ngày càng gia tăng. Các cảng này được trang bị cơ sở hạ tầng hiện đại với các bãi chứa container rộng lớn và cần cẩu chuyên dụng phục vụ việc xếp dỡ container nhanh chóng, hiệu quả.
▶️ Phát triển tàu container chuyên dụng
Để đáp ứng khối lượng container ngày càng lớn, các hãng tàu đầu tư vào việc phát triển tàu container chuyên dụng với sức chứa lớn hơn và khả năng xếp chồng hiệu quả nhờ hệ thống khóa xoắn (twist-lock). Việc sử dụng tàu chuyên dụng giúp tối ưu hóa không gian vận chuyển và giảm thiểu rủi ro mất mát hàng hóa.
▶️ Mở rộng mạng lưới vận tải container
Trong thời kỳ này, các tuyến vận tải container quốc tế phát triển mạnh mẽ, kết nối chặt chẽ giữa Mỹ, châu Âu và châu Á. Điều này đã góp phần đẩy mạnh thương mại toàn cầu, đưa container hóa trở thành giải pháp vận chuyển tối ưu và ngày càng phổ biến.

⏩ Giai đoạn toàn cầu hóa và bùng nổ (1980 – nay)

▶️ Sự chuẩn hóa container đã mở ra cuộc cách mạng trong thương mại toàn cầu. Các doanh nghiệp có thể vận chuyển hàng hóa nhanh chóng và hiệu quả hơn bao giờ hết.
▶️ Container hóa giúp giảm chi phí vận chuyển từ mức 25-30% xuống dưới 5% giá trị hàng hóa.
▶️ Theo ước tính, khoảng 90% hàng hóa không rời (non-bulk cargo) trên thế giới hiện nay được vận chuyển bằng container.
▶️ Phát triển các loại container chuyên biệt như:
🔅 Container lạnh (Reefer): Được trang bị hệ thống làm lạnh để vận chuyển thực phẩm đông lạnh và dược phẩm.
🔅 Container mở nóc (Open-top): Thiết kế không có mái cố định, thích hợp cho các mặt hàng có kích thước lớn hoặc siêu trường siêu trọng.
🔅 Container bồn (Tank container): Dùng để vận chuyển chất lỏng, hóa chất và khí hóa lỏng.

⏩ Giai đoạn hiện đại hóa và công nghệ số

▶️ Công nghệ số và tự động hóa
🔅 Các giải pháp như IoT (Internet of Things) và Blockchain được ứng dụng để theo dõi container theo thời gian thực, tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
▶️ Xu hướng “xanh hóa”
🔅 Các công ty vận tải phát triển container thân thiện với môi trường, sử dụng vật liệu tái chế và tàu chạy bằng năng lượng sạch như hydro hoặc điện.

⏩ Tác động của Container hóa

▶️ Kinh tế
🔅 Container hóa giúp giảm chi phí logistics, tăng tính linh hoạt và thúc đẩy thương mại toàn cầu.
▶️ Xã hội
🔅 Container hóa thay đổi cách tổ chức cảng biển và thành phố cảng, tạo việc làm mới trong các trung tâm logistics hiện đại.
▶️ Môi trường
🔅 Mặc dù container hóa tối ưu hóa vận tải, ngành công nghiệp này đang tích cực tìm kiếm các giải pháp “xanh” để giảm tác động môi trường.

Từ những bước đi đầu tiên với các thùng gỗ chở than vào thế kỷ 18, container đã trải qua một hành trình dài để trở thành giải pháp vận tải tối ưu nhất hiện nay. Sự phát triển của container không chỉ cải thiện hiệu quả vận tải mà còn đóng vai trò quan trọng trong sự bùng nổ của thương mại toàn cầu. Container hóa đã thay đổi hoàn toàn ngành logistics, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp áp dụng chiến lược sản xuất “đúng lúc” (just-in-time) và cải thiện chuỗi cung ứng toàn cầu. Với sự phát triển của công nghệ và các giải pháp bền vững, container hứa hẹn sẽ tiếp tục là nhân tố trung tâm trong ngành vận tải hiện đại trong tương lai.